Namibië en Botswana

Swipe

De bevolking

In het deel 'Algemene informatie' heeft u kennis kunnen maken met de belangrijkste volkeren van Namibië en Botswana. Het mag duidelijk zijn dat er een veel fijnere verdeling gemaakt kan worden, waarbij de belangrijkste volkeren ineens niet meer zo dominant aanwezig zijn, met uitzondering van de Owambo, die de helft van de Namibische bevolking vormt. Verder vindt u er Kavango (7%), Damara (7%), Halfbloed (7%), Herero (7%), Blanken (6%), Nama (5%), Caprivi (4%), San (3%), Baster (2%) en Tswana (1%). Voor zover nog niet in het deel 'Algemene informatie' uitgebreider behandeld, onderstaand in het kort iets over hun herkomst.

Het totale aantal inwoners van Namibië werd voor het laatst officieel vastgesteld in 2001. Met gebruikmaking van moderne technieken heeft men het aantal inwoners in 2014 becijferd op ruim 2,199 miljoen. Dat betekent dat Namibië, na Mongolië, het dunstbevolkte land ter wereld is, namelijk 2,6 inwoners per km². De bevolking groeit met 0,9% per jaar, de gemiddelde levensverwachting is 52 jaar, de gemiddelde leeftijd is bijna 22 jaar. Een vrouw krijgt gemiddeld 2,5 kinderen. Onderverdeeld naar leeftijd is 34,2% jonger dan 15 jaar, 61,7% van de bevolking is 15-64 jaar en slechts 4,1% van de bevolking is 65 jaar of ouder.

Basters

De naam Baster is afgeleid van het Nederlandse woord bastaard. Dat heeft in Nederland een negatieve klank, maar de Afrikaanders (dat is een inwoner van zuidelijk Afrika van Boerenafkomst) zijn er trots op Baster te zijn. Ze worden ook wel Baasters of Rehoboth Basters genoemd. Die laatste naam vertelt iets over hun achtergrond. Ze stammen af van, overwegend christelijke, Nederlandse Boeren die uit de Kaapkolonie vertrokken en zich in Namibië vestigden. Daar vermengden ze zich met vrouwen van inlandse Afrikaanse volkeren. In totaal wonen en werken er zo'n 30.000 Basters in Namibië.

Hoewel Basters een gekleurde tint hebben worden ze niet als kleurlingen beschouwd, maar evenmin als blanken. Ze bekleden vaak vertrouwensposities bij de blanken. Vreemd genoeg zijn er ook Khoikhoi (oorspronkelijk kliktaal) die tot de Basters gerekend worden. Het gaat dan over het algemeen om zelfstandige boeren of Khoikhoi die in het bezit waren van eigen grond. Het spreken van de Nederlandse taal of het leven volgens Europese manieren was voldoende om ook het Basters te noemen.

Blanken

Het begrip blank slaat op een menselijk ras met een pigmentarme huid. Het is dus, net als bruin en zwart, een ras, niets meer en niets minder. In zuidelijk Afrika (en niet alleen daar) is de term zeer beladen. Blank stond lange tijd voor superieur aan alles wat niet blank was. Wie kent niet de opschriften in het openbaar vervoer aldaar: 'alleen vir blanke'? Gelukkig is het allemaal een stuk beter geworden, Zuid-Afrika en ook Namibië hebben intussen zwarte presidenten, maar u kunt op uw reis toch nog wel eens geconfronteerd worden met een bepaalde, maar uiteraard verboden, vorm van racisme.

Capriviërs

Iedereen kent het bestaan van de Caprivistrip (Caprivistrook), een smal stuk land in het noorden van Namibië dat zich uitstrekt in oostelijke richting boven Botswana en eindigt bij de oostelijke grens met Zambia. Een prima plaats om een uitstapje te maken naar de Victoria watervallen die zich op de grens van Zambia en Zimbabwe bevinden. Veel mensen bezoeken de noordelijke delen van Namibië en Botswana en komen dus in de buurt van de Caprivistrip, vanwege de grote concentratie nationale parken en reservaten.

Lange tijd streden de inwoners voor zelfstandigheid, wat in de jaren 90 van de vorige eeuw zelfs leidde tot de oprichting van een ondergronds legertje: de Caprivi Liberation Army. In 1999 werden 120 mensen van deze beweging opgepakt en sinds 2004 loopt er een rechtszaak tegen hen wegens hoogverraad.

Al zou men het op het eerste gezicht niet zeggen: Caprivi is genoemd naar een Duitser: Georg Leo Graf von Caprivi de Caprara de Montecuccoli. Hoewel hij nooit in Namibië was, het lukte hem rond 1890 in onderhandelingen met de Britten, de Caprivistrip toegewezen te krijgen aan Deutsch-Südwestafrika. De naam Capriviër voor de bevolking van de strip is dus betrekkelijk nieuw. Het is een samensmelting van een groot aantal kleinere volkeren, waarin onder andere zijn opgenomen de Mafwe (de grootste bevolkingsgroep), de Masubia, de Mayeyi, de Matotela, de Mashi en de Mbukushu. Voor een belangrijk gedeelte hebben deze volkeren hun eigen identiteit behouden. Zo kennen de Mafwe afstamming via de moeder, bij de Masubia is dat geregeld via de vader.

Halfbloed

Over het algemeen wordt het begrip halfbloed gebruikt voor mensen met een blanke en een gekleurde ouder. In sommige delen van Afrika is een halfbloed een min of meer achtergesteld type mens (meestal halfcast genoemd), ze zijn niet blank en ze hebben ook veel minder overeenkomsten met hun zwarte voorouder om tot een bepaald volk gerekend te worden. Overigens, een halfbloed hoeft niet per se een product te zijn van een blanke en een gekleurde ouder. Ook kinderen van verschillend gekleurde volkeren worden na vermenging aangeduid als halfbloed.

Kavango

Het Kavangovolk, ook wel aangeduid als vaKavango, woont en leeft in Kavangoland, een strook land langs de grens met Angola, in het uiterste noorden van Namibië. Een traditioneel volk waarbinnen de wetten nog voor een belangrijk gedeelte door henzelf bepaald worden. Het volk is onderverdeeld in een vijftal koninkrijken, elk met een eigen vorst, een eigen taal en eigen tradities: Gciriku, Mbukushu, Mbunza, Kwangali en Shambyu. Het volk leeft van visserij en landbouw. Ze kennen een matriarchaal stelsel.

Officieel staat het volk te boek als een christelijk volk, maar daarbinnen zijn nog tal van rituelen te vinden die niets met het christendom te maken hebben. Tijdens de burgeroorlog in Angola vluchtten vele Angolezen naar Kavangoland en bouwden daar een nieuw bestaan op binnen de wetten en tradities van de verschillende koninkrijken.