Kremlin

Het historische hart van Moskou, het Kremlin, ligt op de 270 meter hoge Borovitski-heuvel. Tot in het begin van de 19e eeuw was aan de voet van de heuvel de samenvloeiing van de rivieren Moskva en Neglinnaja. Het Kremlin wordt omringd door een bakstenen muur die eind 15e eeuw tot stand is gekomen, toen op last van Ivan III de 100 jaar oude muren van witte natuursteen werden vervangen. Op regelmatige afstand onderbreken 19 torens de muur, die bijna 2000 meter lang is en 6 tot 9 meter hoog. Nadat ze hun puur defensieve functie hadden verloren zijn de torens in de loop van de 17e eeuw voorzien van puntdaken en galerijen. In de Sovjettijd had de term Kremlin in de westerse wereld een sinistere bijklank als het communistische machtscentrum waarin zaken werden bedisseld die voor de rest van de wereld geheimzinnig waren en meestal onbekend bleven. De hoofdingang op het Rode Plein is onder de Spasskaja-toren, die herkenbaar is aan de grote klok. Door de poort zoefden in de Sovjettijd de limousines met zwarte ramen naar binnen en naar buiten, over een speciale rijbaan over het plein. Zij hoefden zich niets aan trekken van het verkeerslicht dat permanent op rood stond en staat. Nu nog is het de ingang voor hoge regeringsfunctionarissen.

Entree

Lees meer

De ingang voor toeristen is aan de ’achterkant’ bij de Koetafia-toren met een brug, die zich tot 1820 over de rivier Neglinnaja strekte. Hieronder bevindt zich het depot voor rugzakken en andere verboden zaken. Eenmaal binnen de muren kun je geen aanvullende kaarten meer kopen. Let er ook op dat er in het Kremlin geen eten of drinken te krijgen is. Foto en film op het terrein is gratis, filmen in de kerk verboden. Voor de wapenkamer moet bij de hoofdingang van het Kremlin een extra kaart worden gekocht, die dan toegang geeft op een vaste tijd. Je kunt dan het Kremlin binnen via de poort onder de Borovitskaja-toren.

Binnenkomend via de Troitskaja-poort (Drieëenheidspoort) is rechts in het straatje het vroegere woonverblijf van Stalin, het Potesjni-paleis. Zijn eerste vrouw pleegde in dit groene gebouw ook zelfmoord. Rechtdoorlopend is links het Arsenaal, dat na de verwoesting door Napoleon weer is herbouwd. Langs de sobere gevel staan kanonnen uit verschillende oorlogen op Russisch grondgebied. Rechts is de glazen gevel van het Congrespaleis, dat in 1960 werd gebouwd voor de massale partijcongressen. Nu wordt het gebruikt voor concerten en balletvoorstellingen. Verderop staan aan de overzijde het 18e-eeuwse Senaatsgebouw, waarin nu de Russische president en zijn regering kantoor houdt. Rechts ernaast staat het vroegere gebouw van de Opperste Sovjet, dat in de jaren dertig op de plek van een gesloopt klooster is neergezet.

Kerken

De mooiste bouwwerken staan rond het Sobornaja Plosjtsjad, Kerkplein. Eerst staat direct links het Tsarenkanon, dat in 1586 uit brons is gegoten en nooit een schot heeft gelost. De kogels ervoor zijn ook voor de sier, ze passen niet eens in de loop. Vanaf dit kanon gezien is het eerste gebouw rechts het paleis van de patriarch, dat in het midden van de 17e eeuw is opgericht voor de fameuze patriarch Nikon. In de ceremoniële ontvangsthal werden grote feesten gehouden. Op de kop van het gebouw is de tserkov Dwenadtsati Apostolov, de Twaalf Apostelenkerk, de huiskerk van de patriarchen. De iconostasis is afkomstig uit een van de rond 1930 gesloopte kloosterkerken.

Oespjenski sobor

Naast het paleis van de patriach staat de Oespjenski sobor met zijn gouden koepels en het fresco van de maagd Maria. Hier werden de tsaren gekroond, beginnend met Ivan IV Grozny in 1547 en hier zijn de patriarchen bijgezet. Het is een ontwerp uit 1479 van de Italiaanse architect Fioravanti, die wel eerst in Vladimir en Novgorod had rondgekeken om zich iets van de Russische stijl eigen te maken. De fresco’s aan de binnenmuur zijn van de hand van de 16e-eeuwse meester Dionisj. Vanaf de houten troon van Ivan IV uit 1551 volgden de tsaren de plechtigheden. De iconostasis bevat iconen uit de late middeleeuwen. Het Franse leger van Napoleon ontheiligde en beschadigde de kerk door hem als stal te gebruiken. Na de Revolutie van 1917 werd de kerk gesloten hoewel Stalin volgens een onbevestigd verhaal in het najaar van 1941 een eredienst voor het behoud van de Sovjet-Unie liet opdragen. De kerk is in 1990 aan de Russisch-orthodoxe gemeenschap teruggegeven, maar is nog steeds een museum.

Rizpolozjenia tserkov

Achter de Oespjenski sobor staat in een hoek de kleine Rizpolozjenia tserkov, gebouwd rond 1485 in de stijl van Pskov. Hij diende aanvankelijk als privékapel voor de patriarch en na de bouw van diens paleis en kerk als huiskerk van de tsaren. De fresco’s binnenin geven naast voorstellingen van de kleedaflegging van Maria ook verschillende kerkvorsten en grootvorsten van Moskou weer. Bij de kerk is een permanente tentoonstelling van Russische sculpturen uit de 14e-17e eeuw, die afkomstig zijn uit in de Sovjettijd vernietigde kerken en kloosters.

Verder lopend stuit u op de vierkante Granovitaja-palata uit 1491, het oudste burgerlijke gebouw in Moskou. In dit paleis met zijn Renaissance-façade is de troonzaal van de tsaren waarin ceremonies, banketten en feesten plaatsvonden. De bijnaam Facettenpaleis dankt het paleis aan de oostgevel aan het plein, die is versierd met witte facetto-stenen. Evenals het erachter liggende Tjerem-paleis is het gebouw niet toegankelijk voor het publiek.

Blagovesjtsjenski sobor

In de zuidwestelijke hoek van het kerkplein staat de Blagovesjtsjenski sobor. Deze kathedraal is in 1489 gebouwd door architecten uit de stad Pskov en fungeerde als de huiskerk van de tsaren. Oorspronkelijk had de kerk drie koepels en een open zuilengang rondom. Ivan IV liet de kerk uitbreiden met zes koepels en kapellen op elke hoek. De zuidelijke gang liet hij ombouwen in een eigen kapel, waarvandaan hij de dienst in de kerk kon volgen. De regels van de Russisch-orthodoxe kerk ontzegden hem namelijk de toegang tot de eigenlijke kerk vanwege zijn vierde huwelijk. Binnen is een aantal iconen te zien van de oudst met naam bekende icoonschilder Theofanes de Griek, Feofan in het Russisch.

Archangelski sobor

Tegenover de Blagovesjtsjenski sobor staat de belangrijkste van alle kerken, de Archangelski sobor. De kathedraal van de aartsengel Michaël was eeuwenlang de plek waar de tsaren werden getrouwd en begraven. Het ontwerp van de Italiaan Alevisio Novi uit 1508 kent naast traditionele motieven (zoals de vijf koepels en zes zuilen) ook enkele Renaissance-elementen zoals de pilaren in de voorgevel en typisch Venetiaanse puntdakjes. De fresco’s op de westelijke wand, uit het midden van de 17e eeuw, vertellen de geschiedenis van de aarde tot het laatste oordeel. Op de zuidelijke muur geven afbeeldingen vele van de hier rustende tsaren weer, alsmede enkele beroemde voorgangers als Aleksandr Nevski en Andrej Bogoljoebov. De kisten van alle tsaren tot aan Pjotr I, in totaal 46, staan hier verzameld plus die van de in Moskou overleden Pjotr II uit 1730, maar Ivan IV de Verschrikkelijk ligt buiten het gezichtsveld achter de iconostasis, die uit de late 17e eeuw stamt.

Klokkentoren

Het kerkplein wordt afgesloten met de klokkentoren uit de tijd van Ivan III de Grote, die op last van tsaar Boris Godoenov boven de oorspronkelijke twee bouwlagen werd verhoogd. Tot diep in de 19e eeuw was het verboden in Moskou hoger dan de 81 meter van deze toren te bouwen. Naast de toren ligt een gigantische kerkklok, die bij het gieten in 1730 door een plotselinge afkoeling barstte, waarmee hij de kans miste om de grootste kerkklok ter wereld te zijn.

Men bereikt de uitgang door richting de rivier Moskva te lopen en dan rechtsaf voorlangs het Grote Kremlin-paleis te lopen. Het was in 1837 gebouwd als Moskouse residentie van de tsaren en is nu in gebruik voor officiële ontvangsten. Verderop is de wapenkamer, die een ongelooflijke verzameling aan juwelen toont. Naast de verzameling wapens ziet u hier een serie Fabergé-eieren, de kroonjuwelen en enkele met diamanten ingelegde tronen. Direct hierna is de uitgang onder de Borovitskaja-toren door naar de Aleksandrovski Sad.