Sri Lanka

Swipe

De dagoba

De dagoba is het meest typerende religieuze bouwwerk van het boeddhisme op het eiland. Een dagoba wordt soms stoepa, thoepa of chettya genoemd. De halfkogelvormige stenen koepeltoren wordt gezien als een afbeelding van velerlei zaken, zoals een waterdruppel, waarmee Boeddha het menselijk leven vergeleek, een klok of een waterpot, rijst die op een hoop is gestort, een zonnescherm als ere-symbool en een grafheuvel of de kosmos. Bij restauraties in de 20ste eeuw viel het de architecten uiterst moeilijk de volmaakte vorm van de dagoba te herstellen. Het binnenste van de dagoba is, net als bij de Egyptische piramiden, geheel met stenen gevuld. In de dagoba wordt een relikwie van Boeddha bewaard: een haar, een stukje tand of een splinter van zijn beenderen. Daarom zijn dagoba's heilig, ook als ze tot ruïne zijn vervallen. Boeddha werd na zijn dood verbrand. De niet geheel verbrande lichaamsdelen werden door monniken verzameld en als relikwieën vereerd. De meestal witte dagoba steekt fel af tegen de blauwe lucht en de groene vegetatie. Sommige van deze sierlijke monumenten zijn erg bescheiden van omvang, andere daarentegen kolossaal groot. Op reis door Sri Lanka zijn ze overal te zien. Sommige dagoba's hebben tegen de buitenkant van de koepel op vier plaatsen afbeeldingen van het met een punt omlaaglopende blad van de heilige bo-boom.

Opbouw van een dagoba

Een dagoba is een grote stenen koepeltoren. In het massieve centrum van de koepel bevindt zich een relikwie van Boeddha. Van oorsprong zijn de dagoba's of stoepa's voortgekomen uit een oeroud Indiaas begrafenisritueel. Lang voor het begin van onze jaartelling werden als heilig beschouwde asceten rechtopzittend in yogahouding begraven. Hun lichaam werd bedekt met een aarden heuvel. In de loop der eeuwen kwamen de gelovigen de begravene eer bewijzen. Zij plaatsten op de heuvel een lingam (fallus) als symbool van de eenwording met het goddelijke. Aldus ontstond de vorm van de latere boeddhistische dagoba. In alle dagoba's keert steeds een aantal basiselementen terug. Het vaak terrasvormige fundament (maluva) symboliseert aarde. Als het fundament uit drie terrassen bestaat, dan symboliseert het onderste Boeddha, het middelste de boeddhistische regels en het derde de monniken. Deze onderbouw was soms omgeven dooreen zuilengalerij (vahalkada). Op sommige plaatsen bevinden zich nog losstaande ranke zuilen, die vroeger het dak van de galerij droegen. De buitenzijde van het terras is soms versierd met reliëfs van olifanten of andere dieren. De koepeltoren symboliseert water en tegelijkertijd Boeddha's kennis, terwijl de piek vuur uitbeeldt. De piek wordt soms bekroond door een soort metalen paraplu die symbool staat voor de wind en het nirwana. Een eventueel aanwezige maan in de top symboliseert lucht. De spits van een dagoba is vaak van goud of kristal of hij bevat een kostbare steen in een verguld metalen omhulsel. De uiterste, rondvormige punt fungeert als zon en symboliseert de oneindige ruimte. De zon en de maan samen vormen het symbool van het weten en de dualiteit. Zij staan symbool voor het derde oog, de urna, van de Boeddha. Boven op de koepel bevindt zich een vierkant platform, met tegen de zijkanten soms ronde schilden (zon en maan) als symbolen van het licht dat Boeddha door zijn leven en leer uitstraalde. Elke zijkant van het vierkant symboliseert één van de vier edele waarheden. Zoals reeds beschreven wordt de kubus bekroond met een piek of kegel (kotha). Deze piek bestaat meestal uit een aantal concentrische ringen van bewerkte steen, die de stappen tot de verlichting uitbeelden.

10 prachtige bestemmingen in Sri Lanka