Graubünden

Swipe

De San Bernardinopas

De weg van Chur, de hoofdstad van Graubünden, naar Bellinzona, de hoofdstad van Ticino, leidt door een prachtig berggebied en door de dalen van de Hinterrhein en de Moesa. Talrijke dorpjes met oude kerkjes en machtige kastelen liggen langs de oude kanton weg en de nieuwe weg. De route was vroeger alleen in de zomer begaanbaar, maar sinds de aanleg van de San Bernardinopasweg (Passo del San Bernardino) in 1967 kunnen de wegen in alle seizoenen worden gebruikt.

Rhazüns

De weg volgt buiten Chur de loop van de Rijn, om bij Domat/Ems in zuidelijke richting af te slaan naar Rhazüns, een dorpje met een slot uit de 16de eeuw. Tot het jaar 1815 was de plaats een Oostenrijkse enclave.

Ten noordoosten van het dorp staat de bezienswaardige Romaanse St. George kerk, waarvan de muren zijn versierd met 14de-eeuwse wandschilderingen van de Meester van Waltensburg. Zij verbeelden personen en gebeurtenissen uit het Oude en Nieuwe Testament. De legende van Sint-Joris wordt op de noordelijke muur uitgebeeld en is in de 14de eeuw door een inwoner van Rhazüns geschilderd.

INFORMATIE ST. GEORGEKERK. De kerksleutel kunt u bij de St. Pauikerk bij het station ophalen.

Feldis

Vanuit Rhazüns kunt u per kabelbaan of per auto naar het op 1469 m hoogte gelegen Feldis reizen.

Domleschqdal

Bij Rothenbrunnen kunt u de weg door het Domleschgdal volgen, waar kastelen en ruïnes op de toppen van rotsen en bergen staan.

Rothenbrunnen

Bij Rothenbrunnen, dat zijn naam aan een bron dankt die vroeger jodium bevatte, bevinden zich de ruïnes van de burcht OberJovalta en het grote 13de-eeuwse slot Ortenstein. Vanaf de weg kunt u aan de oostkant de Statzerhorn (2575 m) zien liggen en aan de westkant de lagere Heinzenberg.

Paspels

Bij Paspels kan men de ruïne AltSins (12de eeuw) en de ruïne Canova (13de eeuw) bezoeken.

Dusch

In de omgeving van Dusch staat de Romaanse Maria Magdalenakapel, met vroeggotische wandschilderingen van de Meester van Waltensburg uit het midden van de 14de eeuw.

Rodels

Bij Rodels bevindt zich het 12de-eeuwse kasteel Rietberg, dat in de 17de eeuw zijn huidige aanzien kreeg.

Furstenau

Aan de oostelijkste weg ligt het mooie Furstenau, dat na een grote brand in 1742 weer in oude stijl werd opgebouwd. De plaats heeft twee burchten: het Unteres Schloss, waar vroeger de bisschoppen van Chur zetelden, en het Oberes Schloss Schauenstein. Beide gebouwen dateren uit de Middeleeuwen, maar werden respectievelijk in de 18de en 17de eeuw verbouwd.

Cazis

In het aan de westelijkste weg gelegen Cazis staat het oude dominicanessen klooster St. Peter und Paul (uit ca. 700), waarvan de huidige grote kerk uit 1504 dateert. Ook de Romaanse St. Wendelinkapel en de middeleeuwse St. Martinkerk zijn bezienswaardig.

De Via Mala

Het dorp Thusis, met een parochiekerk uit 1506, ligt aan het begin van de 7 km lange Via Mala ofwel 'Slechte Weg', een woeste en nauwe kloof die door de Hinterrhein is uitgeschuurd. De wanden rijzen tot 600 m loodrecht omhoog. De naam van de weg stamt uit de Romeinse tijd, toen veel Romeinse soldaten door een misstap in de diepe kloof stortten. De weg werd achtereenvolgens in 1473,1738 en 1823 verbeterd. De oude kantonweg overspant tweemaal de kloof. Vanaf deze bruggen heeft u een goed uitzicht op het in de diepte stromende water. Een trap met 249 treden leidt naar de bodem van de kloof. Twee andere trappen van elk 36 treden leiden naar de Strudeltöpfe, door het water uitgesleten ronde openingen.

Zillis

Voorbij de Via Mala, in de streek Schams, ligt Zillis. Hier staat het bijzondere zaalkerkje St. Martin, dat in de 12de eeuw op een christelijk godshuis werd gebouwd. Het eenvoudige gebouw (met op de gevel een grote, gehavende SintChristoforus) had vroeger een grote aantrekkingskracht op de reiziger die de gevaren van de Via Mala had overleefd.

Romaans gewelf: In de onrustige tweede helft van de 12de eeuw, toen keizer Frederik 1 Barbarossa in 1161 Milaan verwoestte, werd het gewelf van het kerkje door een onbekende meester (of meesters) beschilderd. In 153 vierkante vakken staan gebeurtenissen afgebeeld uit het leven van Jezus van Nazareth en middeleeuwse voorstellingen van aarde, hemel, hel en allerlei fabels. Opmerkelijk zijn de Driekoningen te paard in plaats van op de traditionele kamelen. Zij kregen wellicht in vijftien vakken extra aandacht, omdat Barbarossa als krijgsbuit relikwieën van de Driekoningen naar Keulen bracht. Aandoenlijk zijn de schilderingen van de Vlucht naar Egypte, met Jozef met knapzak en kruik over de schouder en Maria met kind op de ezel. De vaak kalligrafische uitvoering leidde tot de opvatting dat de schilders wellicht uit een Rhatische schrijversschool afkomstig waren. Het gewelf vormt het oudste geheel beschilderde Romaanse gewelf van Europa en is bijna volledig en zonder latere overschildering bewaard gebleven.

Van Zillis naar de San Bernardino

U kunt een aantrekkelijke omweg maken over de bochtige bergwegen ten oosten van het dal, door de dorpjes Lohn, Mathon en Wergenstein. Bij het dorp Andeer komt u terug op de hoofdweg.

Andeer

In Andeer staat een aantal bezienswaardige huizen, zoals het Huis Pedrun (1501), met beschilderde en versierde gevels uit de late 15de eeuw. Het vroegere kuuroord raakte langzaam in de vergetelheid totdat men onlangs besloot om weer een aantal baden voor het publiek te openen. In de omgeving ligt in de Roflaschlucht een granietgroeve die via de oude weg kan worden bezocht.

Splügen

De vervolgens bijna parallel lopende oude en nieuwe weg passeren de schilderachtige Sufner See op 1400 m hoogte en het fraai gelegen Splügen. Het dorp biedt uitzicht op onder meer de Piz d'Anarosa (3000 m), de Alperschellihorn (3039 m) en de Kirchalphorn (3040 m). In Splügen vertakt de weg in zuidelijke richting naar de Splügenpas (Passo dello Spluga), die op een hoogte van 2113 m de grens met Italië vormt.

Rheinwald

Beide wegen passeren vervolgens het Rheinwald langs het dal van de Hinter rhein, om in het dorp Rheinwald de noordelijke ingang van de 6,6 km lange San Bernardinotunnel te bereiken.

San Bernardinopas

Het is ook mogelijk de San Bernardinopas over de zeer bochtige en tot 2065 m stijgende pasweg te passeren, met aan de oostkant de Punto Lumbreda (2893 m) en aan de westzijde de 3152 m hoge Zap porthorn. Bij het hoogste punt gaat de weg langs het kleine Moesolameer. De pas dankt zijn naam aan SintBernardus van Siena, die omstreeks 1450 een kapel liet bouwen bij de zuidelijke toegangsweg naar de pas. Volgens de overlevering heeft hij in dit gebied gepreekt.

Van de San Bernardino naar Bellinzona

Ook ten zuiden van de pas kan men zowel de oude als de nieuwe weg volgen. Beide dalen met prachtige vergezichten en in talloze bochten af naar het dorp Mesocco. Hier staat de 12deeeuwse Santa Maria del Castello, die een toren met zes verdiepingen heeft en waarvan de wanden van het interieur met schilderingen zijn bedekt. In Mesocco staat een van de belangrijkste burchten van Zwitserland: het Castello di Mesocco (Reto-Romaans: Misox), een door de rivier de Moesa omgeven vluchtburcht uit de 11de eeuw. In de nabijheid van het kasteel bevinden zich de ruïnes van de San Carpoforokerk (1100), met een hoge toren en 15de-eeuwse wandschilderingen.

Buffalorawaterval

De weg volgt vervolgens het dal van de Moesa. Tien km voorbij Mesocco ligt de Buffalorawaterval.

Grono en Roveredo

Via onder meer Grono met een barokke kerk uit 1672, de nog bewoonde Torre Fiorenzana met vijf verdiepingen en een cultureel streekcentrum in een herenhuis, en Roveredo met bezienswaardige kerken en huizen, komen beide wegen uiteindelijk in Bellinzona uit.

Verbindingen SAN BERNARDINOPAS

Bus van Chur, via alle in de tekst genoemde plaatsen over de pas, naar Bellinzona. Andere busverbindingen: Thusis-Prëz; Thusis-Tschappina; Zillis-Wergenstein-Lohn; Andeer-Aversdal-Juf; Splügen-Splügenpas-Chiavenna (lt.); Grono-Santa Maria in Cal; Grono-Arvigo-Rossa (Calancadal).

Trein van Chur, via Rhëzüns en het Domleschgdal, naar Thusis.

10 prachtige bestemmingen in De San Bernardinopas en Zwitserland