Wetenschappelijk onderzoek

Langs de waterlijn zijn nog net de letters PP leesbaar. Hier lag het schip de Pourquoi Pas? gedurende de overwintering.

Een Schotse expeditie onder leiding van William Spierce Bruce vertrok in 1902 richting het Antarctische continent en verkende gedurende twee zomers een groot deel van wat nu de Scotiazee heet. Via de Falklandeilanden en de South Orkney-eilanden belandde hij in het ijs bij de South Sandwicheilanden, een eilandengroep die ook nu nog maar zelden bezocht wordt. De winter werd doorgebracht bij de South Orkney-eilanden. Daarna ging hij wederom zuidwaarts tot hij land ontdekte diep in de Weddellzee. Ook hij kwam vast te zitten in het dichte pakijs. Een fortuinlijke zuidwesterstorm maakte een opening naar de vrijheid. In de zomer van 1904 was de Scotia terug in de haven in Noord-Ierland.

Bij het vertrek vanuit de South Orkney-eilanden in 1903 werden zes onderzoekers achtergelaten voor het bestuderen van onder andere pinguïnkolonies. Het werk werd op aandringen van Bruce voortgezet door Argentijnse wetenschappers. Hiermee was de basis gelegd voor de eerste vrijwel continu in gebruik zijnde onderzoeksstations op Antarctica.

Op avontuur, waarom niet?

Jean-Baptist Charcot was een avontuurlijke dokter in de medicijnen. Dankzij een enorme erfenis kon hij toegeven aan de roep van de zee. Hij liet een ijsversterkte driemastbark bouwen, de Français. Het bericht van de verdwenen Nordenskiöldexpeditie was voor Charcot het moment om zijn dromen waar te maken. Tezamen met zijn vriend Paul Plenau startte hij een expeditie om de vermiste mannen te gaan zoeken. Echter eer de expeditie vertrok (augustus 1903) was Nordenskiöld alweer in veiligheid.

Dit weerhield Charcot er niet van om naar het diepe zuiden af te reizen. De expeditie kreeg toen het doel om de kust langs het schiereiland tot zo ver mogelijk in zuidelijke richting te volgen. In 1904 vertrok de Français vanuit Ushuaia richting Antarctica. De beschutte ankerplaats bij Port Lockroy werd ontdekt. Men voer verder zuidwaarts door het Lemairekanaal tot aan het eiland Biscoe. Men overwinterde noordelijker op Booth.

De volgende zomer liep minder fortuinlijk af. Op 15 januari 1905 liep het schip op de rotsen bij Alexander. Met man en macht hield men het schip boven water en men kon er ternauwernood het vasteland van Argentinië mee bereiken.

Charcot liet zich hierdoor niet uit het veld slaan. Wederom wist hij gefortuneerde personen te interesseren voor zijn plannen en kon een nieuw schip bouwen voor een tweede expeditie. Met het nieuwe schip Pourqoui Pas? vertrok hij in augustus 1908 vanuit Le Havre. Vier maanden later bereikte het schip Deception. Vanhier voer men langs het schiereiland tot aan Petermann. Hier is een kleine natuurlijke baai, groot genoeg om het schip te laten afmeren. Men gaf deze plaats de bijzondere naam Port Circumcision, naar de Lutherse feestdag op 01 januari ter herdenking van de besnijdenis van Jezus, de dag waarop deze plaats werd ontdekt. Petermann was vanaf dat moment de uitvalsbasis voor verdere korte tochten in zuidelijke richting.

Niet lang daarna leek de Pourqoui Pas? hetzelfde lot te treffen als de Français. Dit keer kon men het schip echter bij hoogwater zonder al te veel schade van de rotsen af krijgen. Tot de winter inviel, exploreerde men het gebied ver beneden de zuidpoolcirkel en bracht men zoveel mogelijk nieuwe kustlijnen, land en eilanden in kaart. Ten slotte keerde men terug naar Petermann, waar het schip in het kleine natuurlijke haventje door kettingen beveiligd, voor de winter werd afgemeerd. De mannen hadden inmiddels vier hutten op het eiland gebouwd. Het wetenschappelijke werk kon doorgaan, omdat de generator van het schip gebruikt werd voor elektrische verlichting.

Aan het einde van de winter maakte de Pourqoui Pas? nog een tocht in zuidelijke richting. Het land dat men ten zuiden van Marguerite Bay ontdekte werd Charcot Land genoemd. Bij de voet van het schiereiland aangekomen ging men in westelijke richting verder. Zo ver zelfs dat het eiland Peter I, dat door Bellinghausen in 1821 was ontdekt, in zicht kwam. Daarna werd de koers in noordoostelijke richting voortgezet. Via Punta Arenas voer het schip en zijn bemanning naar Rouen waar ze op 05 juni 1910 arriveerden.

De schat aan informatie die tijdens deze reis verzameld was, was enorm. Min of meer de gehele westkust van het schiereiland was in kaart gebracht, meer dan 2000 kilometer aan kusten en eilanden.